Wzgórze Świątynne uchodzi za najświętsze miejsce islamu, obok sanktuarium Kaaby w Mekce i meczecie Grobu Mahometa w Medinie. Również dla Żydów i chrześcijan wzgórze jest święte. Tutaj stały : ołtarz Abrahama i obie Świątynie żydowskie, tutaj nauczał Jezus. Nazwa Meczetu Al.-Aqsa wywodzi się z Koranu, w którym pojawia się w Surze 17(''Podróż nocna'') al. Masdjid al. Aqsa, co oznacza: -  meczet najbardziej oddalony od Mekki. Pewnej nocy ukazał się bowiem Mahometowi anioł Gabriel i kazał mu dosiąść klaczy Al.-Burak, która najpierw zaniosła go na miejsce meczetu Al.-Aqsa, a potem ze świętej skały do nieba, gdzie pobrał naukę u samego Boga. Jeszcze tej samej nocy Mahomet powrócił na ziemię. W latach 705-715 kalif Walid wzniósł tu wspaniały meczet, który w parę lat później padł ofiarą trzęsienia ziemi i w końcu tego samego wieku został w całej swojej wspaniałości odbudowany. W 1033 roku inne trzęsienie ziemi zniszczyło także i ten meczet, niebawem po tej katastrofie wzniesiono tu następny, mniejszy, który służył za siedzibę najpierw krzyżowcom, a potem templariuszom. Parę miesięcy po bitwie pod Rogami Hattin w 1187 roku sułtan Saladyn wygnał Franków z Jerozolimy i budowlę zamieniono znów na meczet. Sulejman Wspaniały w XVI wieku kazał go pięknie udekorować. W 1951 roku król jordański Abdallah Ibn Hussein, dziad obecnego władcy tego kraju, został na progu tego meczetu zamordowany. W 1967 r. budynek uległ uszkodzeniu pociskami, a w 1969 roku został w części spalony ogniem podłożonym przez chrześcijańskiego fanatyka.

            Meczet ten o skromnym wyglądzie zewnętrznym, długi na 80 m i szeroki na 55 m, zadziwia wspaniałym wystrojem wnętrza. Wytworne kolumny dzielą je na siedem długich naw, a sączące się doń światło nadaje, wyłożonemu dywanami wnętrzu wiele przestronności. Z lewej strony przylega doń Biały Meczet, pomieszczenie służące do modlitwy kobietom.

Z lewej strony meczetu znajduje się małe Muzeum Sztuki Islamskiej, gdzie między innymi można zobaczyć fragmenty dekoracji kamiennej i drewnianej wcześniejszych meczetów.

            Z Meczetu Al.-Aqsa, mijając fontannę do oblucji oczyszczających, dochodzi się do schodów wiodących na taras świętego przybytku islamu -  Kopuły na Skale. Arkady wieńczące te schody, pamiętające czasy Mameluków, nazywane są szalami wagi Sądu Ostatecznego. Muzułmanie wierzą bowiem, że tu właśnie zawisną szale tej wagi i dusze wiernych będą na nich ważone. Gdy tylko wojska jordańskie wycofały się w Zachodniego Brzegu 8 czerwca 1967 r., Mosze Dajan - ówczesny  minister obrony Izraela - za zgodą rządu - zawarł z królem Jordanii - Husajnem, ciche porozumienie, zapewniające, że administracja Wzgórza Świątynnego zawsze pozostanie w rękach dworu haszymidzkiego. Mimo że w 1988 r. Husajn scedował prawa do okupowanego przez Izrael Zachodniego Brzegu na rzecz Palestyńczyków, porozumienie z czerwca 1967 r. pozostało w mocy. Świątynne Wzgórze stanowi więc przedziwną polityczno-religijną enklawę we wschodniej Jerozolimie. Szefem zarządu muzułmańskich dóbr kościelnych jest urzędnik mianowany przez namiestników króla Jordanii - Adnan Husajn. Wszystkie wejścia na Wzgórze Świątynne - oprócz jednego, tzw. Bramy Murgrabiów - kontrolowane są przez ludzi namiestnika Adnana Husajn. Zarząd muzułmańskich dóbr kościelnych wpuszcza jedynie wiernych przybywających na piątkowe modły oraz turystów płacących gotówką za możliwość zwiedzenia Wzgórza Świątynnego i znajdujących się tam meczetów. Administracja Świątynnego Wzgórza uruchomiła nowy, duży podziemny meczet w Stajniach Salomona.

Rekonstrukcja Świątyni Jerozolimskiej z czasów Heroda Wielkiego

Wzgórze Świątynne - widok ogólny.

Kompleks świątynny rozbudowany przez Heroda

Model świątyni herodiańskiej, z tyłu główny gmach świątyni

w którego wnętrzu znajdowało się Miejsce Święte ze świecznikiem,

stołem na chleby i ołtarzem kadzenia oraz Miejsce Najświętsze,

które było puste i ciemne. Przed główną budowlą znajdował się

ołtarz całopalenia.

Jerozolima - Stare Miasto

Wzgórze Świątynne w Jerozolimie - miejsce święte zarówno dla wyznawców judaizmu, jak i dla islamu.

Widok na Plac Świątynny z Kopułą Skały i Stare Miasto.

Meczet Al-Aqsa na Wzgórzu Świątynnym. Nazwa oznacza ''najdalszy meczet'',

czyli sanktuarium najbardziej oddalone od Mekki.

Przed meczetem Al-Aqsa. W czasie ceremonii oficjalnych przybywają do niego wielkie tłumy wiernych.

Witraż w meczecie Al-Aqsa.

Wnętrze Meczetu Al.-Aqsa. W czasach wypraw krzyżowych budynek służył za główną kwaterę

templariuszy aż do momentu, kiedy za Saladyna (1187 r.) znów stał się meczetem.

Studium Koranu przed podium modlitewnym w Meczecie Al.-Aqsa.

            Meczet Omara, zwany Kopułą Na Skale należy do najpiękniejszych budowli architektury islamskiej. Błyszcząca kopuła wykonana z pozłacanego aluminium, wznosi się nad świętą skałą, na której, według Żydów, Abraham miał poświęcić swego syna Izaaka, a zgodnie z tradycją islamską Mahomet na swej klaczy miał wstąpić do nieba. Kalif Abd al. Malik w latach 687-691 wzniósł tu sanktuarium przy pomocy bizantyjskich mistrzów budownictwa. Budowla ta ma kształt ośmioboku        i wysokość 55 m. Mury zewnętrzne wyłożone są płytami marmurowymi i błękitnymi kaflami fajansowymi, co wykonano na rozkaz Sulejmana Wspaniałego w XVI wieku. Cztery wejścia umieszczone są zgodnie z kierunkami stron świata. Biegnąca wzdłuż ścian zewnętrzna kolumnada składa się z 8 filarów marmurowych i 16 wysmukłych kolumn podtrzymujących pułap budowli. Wewnętrzna kolumnada składa się z 4 granitowych filarów i 12 marmurowych kolumn, otaczających Świętą Skałę. Ma ona u podstawy:  18 m długości, 13 m szerokości i ok. 2 m wysokości nad poziom podłogi. Skałę chroni krata pamiętająca czasy krzyżowców. Drewniany sufit pokryty jest bogatą dekoracją, a podłoga wyłożona jest płytami marmurowymi. W południowo wschodnim narożniku można, przy odrobinie wyobraźni, dopatrzyć się w skale odcisku stóp Mahometa, które prorok zostawił wstępując do nieba. Tu też stoi kapliczka z relikwiarzem kryjącym włosy z brody Mahometa. Pod skałą mieści się mała grota, do której prowadzi kilka stopni. Poniżej groty znajduje się Studnia Dusz, gdzie dusze zmarłych - zgodnie z wiarą islamską - zbierają się na modlitwy. Kopuła Na Skale nie jest meczetem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie odprawia się tu w ogóle nabożeństw publicznych. Jest to sanktuarium, w którym wierni wszystkich trzech wielkich religii mogą się modlić. Budowlę tę otaczają liczne mniejsze budynki pochodzące z różnych epok. Po stronie wschodniej leży Qubbet as Silsilla - Kopuła Łańcucha, otwarty pawilon, w którym w dniu Sądu Ostatecznego, dusze dobre będą oddzielane od złych dusz łańcuchem. Dla Żydów jest to miejsce, w którym Dawid sprawował sądy. Na północno zachodnim krańcu tarasu Kopuły Na Skale umieszczono ośmioboczną Kopułę Wniebowstąpienia. Tutaj Mahomet miał modlić się, zanim wstąpił do nieba. Ponadto, w narożniku północno-zachodnim stoją jeszcze inne budowle sakralne: Kopuła Duchów, gdzie mają spotykać się dusze świętych, Kopuła Hebronu i Kopuła Georga. Koło wejścia zachodniego tryska fontanna   Sabil Qait Bey, której nazwa wywodzi się od jej fundatora, mameluckiego sułtana panującego  w XV wieku  w Egipcie.

Meczet Omara (Kopuła Na Skale) na Placu Świątynnym.

Meczet Omara widziany nocą.

            Przed Meczetem Omara.

Przed Meczetem Omara.

Meczet Omara widziany od strony jednej z bram

na Placu Świątynnym.

Modlitwa przed Meczetem Omara na Placu Świątynnym.

Koran (Sura XVII, Podróż Nocna) opisuje zdarzenie, które miało miejsce w 620 r. : anioł Gabriel budzi Mahometa, który zasnął przy świętym kamieniu ''Kaaba'' w Mekce, i podstawia mu skrzydlatego rumaka Al.-Buraka. Muzułmański Pegaz przenosi proroka z Mekki do skały na górze Moria, gdzie następuje wniebowstąpienie. Nad skałą tą sułtan Abd el-Malik wzniósł Meczet Omara,  a w 720 r.. jego syn - Al. Walid zbudował w pobliżu ogromny drewniany meczet i nazwał go Al.-Aksa, czyli najbardziej odległy. Miał on symbolizować najdalej od Mekki położone miejsce, do którego dotarł Mahomet.           

Meczet Omara (Kopuła na Skale) - Tu znajduje się ''Kamień Zgorszenia'' na górze Moria

na której Abraham chciał ofiarować swego syna Izaaka. Tu też znajduje się

miejsce najświętsze Pierwszej i Drugiej Świątyni, skąd wstąpił prorok - Mahomet do nieba.

Fragment elewacji Meczetu Omara.

 

           Jeden z witraży Meczetu Omara.                                                         Wnętrze Meczetu Omara.                                                                                                                   .                    

Przed  jedną z ośmiu bram kolumnowych obok Meczetu Omara.

Wezwanie na modlitwę

Czytanie Koranu.

Publiczna studnia na Haram, używana przez muzułmanów do rytualnego

 oczyszczenia przed wejściem do meczetu, pochodzi z VIII wieku i jest zasilana

z podziemnych cystern. W tle jedna z ośmiu bram kolumnowych z czasów

Mameluków wokół Meczetu Omara.

Fragment Placu Świątynnego.

Przed  jedną z bram kolumnowych na Placu Świątynnym.

Na Placu Świątynnym.

Stajnie Salomona.

Żeby umożliwić budowę świątyni, Herod Wielki powiększył znacznie dawny teren Placu Świątynnego   i kazał dobudować na południowym - wschodzie platformę, podtrzymywaną przez wielkie łuki i filary. Te podziemne galerie nazwane zostały Stajniami Salomona. W czasie wypraw krzyżowych trzymane tam były konie templariuszy. Świadczą o tym otwory w kamieniach, służące do przywiązywania koni.

            Zarząd administracyjny nad Wzgórzem Świątynnym sprawuje straż świątynna ''Waqf''. W 1999 r. muzułmanie rozpoczęli pod meczetem Al.-Aksa budowę nowego, ogromnego podziemnego meczetu Al.-Marwani. Wówczas - bez nadzoru archeologów, wywieźli kilkaset ciężarówek ziemi wydobytej     z rejonu tzw. Stajni Salomona i zrzucili ją na hałdy w rejonie Doliny Cedronu. To było całkowicie nielegalne i bardzo szkodliwe. Dopiero w 2004 r. zespół archeologów pod kierownictwem profesora Barkaya rozpoczął prace badawcze hałdy ziemi i gruzu. W pracach wspierają go setki wolontariuszy. Oczyszczone z brudu znaleziska trafiają do oddzielnych pojemników. Osobno mozaiki, monety, metale kolorowe, kości, ceramika itd. Znaleziska na pierwszy rzut oka nie wyglądają imponująco - są niewielkich rozmiarów i często uszkodzone. Zdaniem profesora Barkaya mają jednak dla Żydów wielkie znaczenie, bo między innymi potwierdzają ich obecność na Wzgórzu Świątynnym przed tysiącami lat. Wiele znalezisk pochodzi z czasów Pierwszej Świątyni - zwłaszcza ceramiki. Dużo jest  biżuterii, monet i odważników. Na niektórych przedmiotach wyryte są napisy. Wśród nich najważniejsza jest Bulla, bryłka gliny z odbiciem pieczęci z imieniem Gedalyahu Ben Immer.  Syn Immer wspomniany jest w rozdziale 20 Księgi Jeremiasza jako zwierzchnik straży Świątyni Salomona  z VII w. p.n.e. Na jednym z kamiennych odważników wyryte są słowa w najstarszym ze znanych pism hebrajskich. Z okresu hellenistycznego (III w. p.n.e.) pochodzi 30 glinianych odcisków plomb. Na jednym znajduje się gwiazda, a między jej pięcioma ramionami widnieje napis ''Jerozolima''. Wśród znalezisk są krzesiwa do rozpalania ognia sprzed 10 tyś. lat, ponad tysiąc monet sprzed 2 tyś. lat. Intrygującym znaleziskiem jest wisior z brązu w kształcie krzyża, platerowany złotem.  Są na nim tajemnicze symbole - na jednej stronie - młot, obcęgi i gwoździe, na drugiej - m.in. Święty Graal otoczony koroną cierniową.

Fragment Placu Świątynnego.

W obrębie Starego Miasta