Cezarea (Cesarea)

W wąskim pasie równiny przybrzeżnej leży starożytny port i miasto Cezarea. Utworzono tutaj Park Narodowy Cezarei. Kupcy feniccy założyli w IV w. p.n.e. osadę portową Migdal Szarszan. W 63 r. p.n.e. dostała się ona w ręce Rzymian. Dokładnie 30 lat potem Oktawian, późniejszy cesarz August, przekazał miasto Herodowi, który ku czci swego sprzymierzeńca, nazwał je Cezarea Maritima, i polecił, wraz z solidnym wsparciem finansowym, rozbudować ją do rangi wspaniałej metropolii. Port powstał w szczególnie trudnych warunkach. Żydowski historyk Józef Flawiusz donosi, że nawet przy lekkim wietrze zachodnim powstawały wysokie fale. Jednakże król Herod, nakładem dużych kosztów i swoją ambitną przedsiębiorczością, przezwyciężył żywioł i zbudował port większy niż w Pireusie, a w jego zatokach dalsze głębokie przystanie. Przylegające do portu domy zostały wzniesione z białego kamienia i prezentowały się wspaniale. Także ulice wybudowano profesjonalnie, w równych odległościach od siebie. Na wzgórzu, naprzeciw wjazdu do portu, zbudowano pałac cezara Augusta, zdumiewający pięknem i rozmiarami. Znajdował się w nim ogromny posąg Cezara. Herod poświęcił 12 lat (między 22 a 10 r. p.n.e.) na budowę miasta i portu. W 6 r. n.e. Cezareę awansowano do rangi stolicy prowincji rzymskiej Judei, a w latach 26 - 36 n.e. w pałacu Heroda rezydował Poncjusz Piłat jako prokurator rzymski. Także w Cezarei apostoł Piotr ochrzcił Korneliusza - setnika z kohorty, zwanej Italską. Herod Agryppa, wnuk Heroda Wielkiego, za karę, za zgładzenie strażników św. Piotra w Cezarei, ''wyzionął ducha, stoczony przez robactwo''. Św. Paweł przebywał też przez pewien czas w więzieniu w Cezarei, zanim przewieziono go na proces do Rzymu. W 63 roku doszło do dużych zamieszek. Żydzi i Grecy, dążąc na równi do przejęcia władzy administracyjnej w mieście, doprowadzili niemal do wybuchu wojny domowej. Jednak mieszkańcy Cezarei wymordowali ludność Żydowską, w ciągu jednej godziny wyrżnięto ich ponad 20 tysięcy . Opisał to Józef Flawiusz. W całej Cezarei nie ostał się ani jeden Żyd. Ponieważ Rzymianie stali po stronie Greków, trzy lata później doszło do pierwszego powstania Żydów przeciw rzymskim władzom okupacyjnym. Oddany Rzymianom Herod Agryppa II został zmuszony, razem ze swoją siostrą Berenike, uciekać z Tyberiady do Cezarei. Wespazjan, wódz rzymskiej armii, przeniósł tam swoją kwaterę główną i stamtąd podejmował wypady do Galilei. W 69 roku obwołano go w tej metropolii cesarzem. Od tego czasu rozpoczął się okres kulturalnego i gospodarczego rozkwitu miasta. Kiedy Persowie w 613 roku najechali, przy poparciu Żydów , Cezareę, chrześcijańska ludność sięgała 50 tysięcy osób i wielu zostało zabitych. 26 latpóźniej miasto podbili muzułmańscy Arabowie i przemianowali na Qaisariyya. Następnymi najeźdźcami, niosącymi śmierć i zniszczenie, byli krzyżowcy. W 1101 roku przybyli pod wodzą Baldwina I, po krótkim oblężeniu wkroczyli do miasta i wycięli w pień wszystkich jego mieszkańców. W 1187 roku Saladyn zdobył z powrotem miasto i polecił zburzyć mury obronne, po czym Ryszard Lwie Serce, przybywszy tu ze swoim wojskiem pięć lat później, kazał mury te odbudować. W 1220 roku Cezarea znalazła się znowu w rękach muzułmańskich. Dziewięć lat później krzyżowcy ponownie opanowali miasto i Ludwik Święty polecił ponownie wznieść potężne mury. Fragmenty murów zachowały się jeszcze do naszych czasów. W 1265 roku miasto zdobył mamelucki Bajbars I, a jego wojska złupiły i zrównały miasto z ziemią. Zniszczyli oni także doszczętnie port, aby uniemożliwić przyjście z pomocą miastu flocie chrześcijańskiej. Z biegiem lat miasto zniknęło pod piaskami. Wykopaliska rozpoczęto dopiero w 1956 roku. Archeolodzy znaleźli bardzo wiele fragmentów dawnych budowli, które świadczą o pięknie i przepychu dawnej stolicy prowincji rzymskiej. Godny uwagi jest amfiteatr, w którym po odrestaurowaniu organizuje się spektakle i koncerty. Ponadto odkryto akwedukt o długości 20 km oraz hipodrom, który mógł pomieścić ok. 20 tysięcy osób. Znaleziono też inskrypcję potwierdzającą po raz pierwszy obecność prokuratora rzymskiego, Poncjusza Piłata. Mieszkał on w Cezarei, a podczas świąt Paschy w roku 30, wydał na śmierć Jezusa. Z czasów krzyżowców pozostały aktualne mury oraz brama miasta. Mury były chronione przez fosę o szerokości 10 m oraz nasyp ziemi wysokości 15 m.

Forteca krzyżowców zajmowała 14 hektarów, co obejmowało jedną szóstą część miasta z czasów rzymskich.

Podczas wojny żydowsko - arabskiej wszyscy arabscy mieszkańcy Cezarei udali się na uchodźstwo. Park Narodowy Cezarei obejmuje rejon starożytnego portu i miasta Cezarei. Dawny port Heroda Wielkiego częściowo został zatopiony przez wody morza, jednak nadal można podziwiać jego pozostałości. W zatopionym porcie kolumnowym stworzono park podwodny, w którym amatorzy nurkowania mogą podziwiać podwodne ''eksponaty''. Tuż obok portu znajdują się nieźle zachowane łukowate składy i rzymska świątynia. Zachowały się także fragmenty murów obronnych, akwedukt. Rzymski teatr został odbudowany, mieści 3500 widzów i wystawiane są różne przedstawienia. Nowoczesna Cezarea, położona niedaleko starożytnej, to skupisko luksusowych hoteli nadmorskich, restauracji i pensjonatów.