Kahlenberg

Kahlenberg

Na północnym skraju Wiednia, na granicy Lasu Wiedeńskiego, wznoszą się szczyty dwóch wzgórz. Niższy, z widocznymi na górze ruinami, to Leopoldsberg, dawna siedziba margrabiego Leopolda, władcy Austrii w XI wieku. Drugi szczyt, z masztem telewizyjnym i białą sylwetką kościoła, to Kahlenberg, najwyższa góra Wiednia. Stąd 12 września 1683 r. król Polski Jan III Sobieski poprowadził armie sprzymierzone na odsiecz stolicy Austrii. Do historii przeszła msza święta odprawiona przez legata papieża Innocentego III w ruinach kościoła zniszczonego przez Turków. Obecnie odbudowanykościół św. Józefa na Kahlenbergu znajduje się pod opieką polskich braci zmartwychwstańców, a jego wystrój przypomina o królu Janie III Sobieskim i jego wiedeńskiej wiktorii. Przy wejściu do kościoła wiszą dwie tablice upamiętniające samą odsiecz oraz wizytę tutaj papieża Jana Pawła II w 1983 roku. Wewnątrz jest ciekawa kaplica z freskami polskiego malarza Henryka Rosena i herbami rodów polskich, których przedstawiciele brali udział w bitwie. Nieco dalej za kościołem, znajduje się taras widokowy z lunetami, przez które można podziwiać panoramę Wiednia. Kahlenberg i jego lesiste zbocza to także bardzo lubiane miejsce weekendowych rozrywek.

Kościół św. Józefa z otaczającym go klasztorem kamedułów,

których sprowadził w 1627 r. z Italii cesarz Ferdynand II. Dnia 10 sierpnia 1629 r. w obecności cesarza nuncjusz apostolski poświęcił kamień węgielny pod budowę kościoła i klasztoru. Budowę ukończono w 1639 r. Podczas wojny trzydziestoletniej Szwedzi złupili zabudowania gospodarcze, klasztor i zmusili zakonników do opuszczenia kraju

Na wzgórzu Kahlenberg

Wejście na taras widokowy

Na tarasie widokowym

Na wzgórzu Kahlenberg

Makieta kościoła św. Józefa z otaczającym go klasztorem kamedułów

na wzgórzu Kahlenberg.

Przed kościołem św. Józefa.

Kościół św. Józefa na wzgórzu Kahlenberg

Nawa główna kościoła św. Józefa.

Ołtarz kościoła św. Józefa.

''Pomnik dżumy'' w kaplicy papieża Innocentego XI i Jana III Sobieskiego.

Przed śmiertelnym niebezpieczeństwem stanął Kahlenberg, Austria i Europa w 1683 roku. Potężna armia turecka, pod wodzą Kara Mustafy, zaufanego powiernika sułtana Mohammeda IV, ruszyła pod Wiedeń. W liście skierowanym do cesarza Leopolda I zagroził, że ''kto się nie podda i nie przyjmie islamu, poniesie śmierć, a kraj ulegnie całkowitemu zniszczeniu''.

W obliczu tak wielkiego zagrożenia, cesarz Leopold I czynił usilne starania, celem uzyskania pomocy militarnej i zawarł przymierze z królem Janem III Sobieskim. Duchowym przywódcą Ligi antytureckiej był papież Innocenty XI, człowiek wielkiego serca i umysłu. To dzięki jego naleganiom Polska znalazła się w ''Lidze antytureckiej''. Innocenty XI wołał do polskiego monarchy'' ''Synu, ratuj chrześcijaństwo, ratuj Europę''. Papież wspierał materialnie wyprawę wiedeńską, wezwał całą Europę do żarliwych modlitw, a sam do Boga wołał: ''Panie, raczej mnie zabierz, niż miałbym widzieć klęskę''. Oblężenie Wiednia trwało 61 dni. Kara Mustafa liczył już godziny naszej klęski, a swego zwycięstwa. Nad Wiedniem i Europą zawisło widmo nieuniknionej klęski. Kwestia austriacko-wiedeńska stała się problemem europejskim. Pomoc dla Wiednia dyktował realizm polityczny i polska racja stanu. Tymczasem cesarz Leopold I ze swym dworem opuścił Wiedeń. Odważny dowódca Wiednia Ernst Rudiger Starhemberg dzielnie przeciwstawiał się przemocy, ale siły obrońców malały i jak zbawienia oczekiwano pomocy z Polski. Na szczęście pomoc nadeszła. Dnia 7 września 1683 r. doszło do spotkania wojsk sprzymierzonych pod Tulln, gdzie ustalono strategiczny plan działania i powierzono naczelne dowództwo Janowi III Sobieskiemu. Dnia 11 września armia cesarska, dowodzona przez Karola Lotaryńskiego, zajęła Kahlenberg i Leopoldsberg. Noc z 11 na 12 września Jan III Sobieski spędził na Kahlenbergu i o godzinie 4 rano uczestniczył we Mszy Świętej. Msza ta odbyła się na ruinach zburzonego przez Turków kościoła i celebrował ją legat papieża Innocentego XI - Marco dAviano. Po Mszy świętej odbyła się ostatnia narada wojenna, po której monarcha polski wydał rozkaz decydującej bitwy w imię Boga i Maryi. Wszystko rzucił na jedną kartę - śmierć albo zwycięstwo !. Do zwycięstwa lub śmierci wzywał również w centrum obozu tureckiego zielony sztandar Proroka.

Teatr działań podczas kampanii wiedeńskiej w 1683 r. wg Jonsaca (koniec XVII w.)

Wymarsz wojsk na pole bitwy pod dowództwem Jana III Sobieskiego

Dowódcy poszczególnych armii spełniali powierzone im zadania, a także taktyczne i strategiczne rozkazy Jana III Sobieskiego. Decydujący wpływ miało mądre rozpracowanie bitwy, wspaniałe dowodzenie najlepszą w ówczesnej Europie jazdą zaporową i husarią. Decydujący atak jazdy i husarii, pod dowództwem Jana III Sobieskiego był nokautujący dla tureckich wojsk. Po kilku godzinach walki - mimo zaciekłego oporu, front turecki załamał się. Kara Mustafa, który był pewny zwycięstwa, poniósł - jak zanotował jego kronikarz - ''najtragiczniejszą klęskę w dziejach Państwa Osmańskiego, a armie sprzymierzone odniosły chwalebne zwycięstwo, które uratowało Wiedeń, chrześcijańską Europę i jej kulturę''. Dzień 12 września 1683 r. zapisał się w historii Europy, nie tylko jako dzień największego zwycięstwa, ale jako data decydującego odwrotu Imperium Tureckiego od granic środkowej Europy. Wysiłkowi militarnemu zjednoczonych armii pobłogosławił Bóg. Jan III Sobieski widział w tym zwycięstwie szczególną interwencję Boga. Po bitwie wypowiedział znamienne słowa: ''Bóg i Pan nasz, na wieki błogosławiony, dał zwycięstwo i sławę narodowi naszemu, o jakiej przeszłe wieki nie słyszały. Wiktoria Wiedeńska to najpiękniejsza karta oręża polskiego, przez którą najchwalebniej weszliśmy w dzieje Europy''. O zwycięstwie powiadomił monarcha polski papieża Innocentego XI specjalnym listem i jako znak zwycięstwa przekazał papieżowi chorągiew sułtana, by w Watykanie świadczyła o tym zwycięstwie. Następnego dnia w centrum Wiednia , w kościele Augustynów, król z innymi dowódcami i rycerstwem, dziękował Bogu za zwycięstwo. Zasługi Sobieskiego, jako naczelnego wodza zjednoczonych armii, docenił sam cesarz Leopold I i przy spotkaniu z nim w dniu 15 września 1683 r. serdecznie podziękował. Już 6 listopada 1693 r. Zakon Kamedułów wrócił na Kahlenberg i dzięki finansowemu wsparciu cesarza i innych dobroczyńców, odbudowano kościół i klasztor. W roku 1782 cesarz Józef II zlikwidował w państwie Habsburskim wszystkie zakony kontemplacyjne. W dniu 5 lipca 1782 r. zakonnicy raz na zawsze opuścili Kahlenberg. Od tego czasu kościół i otaczający go klasztor przechodził smutne koleje. Kościół początkowo pełnił funkcje świeckie, a potem sprzedano go na licytacji. Nabywca kościoła, radca Kriegel, postarał się jednak o powtórne jego poświęcenie i utworzenie przy nim w 1783 r. parafii. Na początku XIX w. właścicielemzostał książę de Ligne, który urządził tu swoją letnią rezydencję. W 1809 r. zniszczyły ją wojska napoleońskie, kościół sprofanowano i zamieniono na magazyn. Po śmierci księcia de Ligne w 1814 r. posiadłość Kahlenberg nabył książę Jan Lichtenstein, a w 1852 r. kościół z przyległymi budynkami klasztornymi odkupili państwo Józefina i Jan Finsterle. Państwo Finsterle własnym kosztem odrestaurowali kościół i 12 września 1852 r. odbyło się uroczyste poświęcenie kościoła. Odtąd w kościele św. Józefa na Kahlenbergu odprawiano w niedziele i święta Msze święte, zaś dzięki dobroczyńcom postarano się o utrzymanie przy świątyni jednego duszpasterza. Dwusetna rocznica zwycięstwa zwróciła znowu oczy Wiednia i Austrii na Kahlenberg. W tę rocznicę rada miejska Wiednia umieściła nad głównym wejściem do kościoła wielką kamienną tablicę pamiątkową z napisem: ''Z tego wzgórza, dnia 12 września 1683 r. Jan III Sobieski, król polski, książę Karol Lotaryński, cesarski porucznik generalny, książęta Jan III Saski, Maksymilian Bawarski i Jerzy Fryderyk von Waldeck, margrabiowie bawarscy Herman i Ludwik Wilhelm i inni dowódcy wojsk cesarza Leopolda I, wyruszyli do walki z potęgą turecką dla oswobodzenia ciężko zagrożonego przez 61 dni miasta Wiednia. Z wdzięcznym wspomnieniem tego sławetnego zwycięstwa miasto Wiedeń, dnia 12 września 1883 roku.'' Odsłonięcia tablicy dokonano 11 września 1883 roku. Przy odsłonięciu tablicy burmistrz miasta podkreślił wyjątkową rolę polskiego króla Jana III Sobieskiego. Dla upamiętnienia tej rocznicy cesarz Franciszek Józef uczestniczył w uroczystej mszy świętej w katedrze św. Szczepana w Wiedniu. W 1906 r. kościół św. Józefa przekazany został polskiemu Zgromadzeniu Zmartwychwstańców, założonemu w Paryżu w 1836 r. przez Polaków emigrantów, uczestników powstania listopadowego.

Od czasów Odsieczy Wiedeńskiej nie było na Kahlenbergu miejsca na muzeum z odpowiednimi eksponatami, upamiętniające historyczne wydarzenia z 1683 roku. Ostatecznie przeznaczono na ten cel zabytkową zakrystię, z kaplicą, poświęconą błogosławionemu papieżowi Innocentemu XI i królowi Janowi III Sobieskiemu. Wykonanie wnętrza kaplicy i muzeum zlecono artyście profesorowi Politechniki Lwowskiej Janowi Henrykowi Rosen, który nadał wnętrzu kaplicy historyczny wystrój, nawiązujący tematyką do Wyprawy Wiedeńskiej. W kaplicy i muzeum można oglądać liczne eksponaty i antyczne szaty o wielkiej wartości artystycznej i ''pomnik dżumy''. Dopełnieniem muzeum są: przedsionek kościoła, korytarze i klatka schodowa w odrestaurowanym domu klasztornym.

Wydarzeniem najwyższej rangi była obecność Ojca Świętego Jana Pawła II na Kahlenbergu w dniu 13 września 1983 r. dla uczczenia trzechsetnej rocznicy zwycięstwa. Uroczystość ta zgromadziła wokół papieża wielu dostojników Kościoła, przedstawicieli różnych państw oraz wielotysięczne tłumu z Polski, Austrii i innych krajów. Ojciec Święty poświęcił kościół, kaplice i muzeum i oddał hołd temu miejscu. Każdego roku obchodzi się na Kahlenbergu uroczyście rocznicę zwycięstwa, której przewodniczą zasadniczo biskupi polscy.