To największe miasto Izraela, jest nowoczesną, w zachodnim stylu, metropolią, która powstała zaledwie 100 lat temu, a następnie wchłaniając kolejne fale imigrantów, rozciągnęła się wzdłuż wybrzeża. Wiele dzielnic dopiero w 1910 roku otrzymało swoje dzisiejsze nazwy ( jak na przykład ''Wzgórze wiosny'' ). W przeddzień proklamowania niepodległości w 1948 roku, w metropolii tej żyło zaledwie 250 tysięcy mieszkańców, dziś jest ich ponad 1,8 miliona. Tel Awiw stał się gospodarczym i kulturalnym centrum Izraela.

Tel Awiw

Jafa (Jaffa), arabska część Tel Awiwu, szczyci się tysiącletnią historią. Podobno jest to najstarsze miasto portowe świata, a według historyka rzymskiego Pliniusza Starszego (23 - 79 r. n.e.) zostało założone 40 lat po potopie. Nazwa miasta, według tradycji żydowskiej, wywodzi się od imienia Jafeta, trzeciego syna Noego. Wykopaliska archeologiczne wydobyły na światło dzienne obwarowania miejskie z okresu najazdu Hyksosów, datujące się na środkowy okres epoki brązu (około 1600 r. p.n.e.). 600 lat później miasto, znane już jako Japu, było znaczącym portem fenickim. Aleksander Wielki narzucił miastu w 332 r. p.n.e. władzę helleńską i zmienił jego nazwę na Joppe. Sto lat później 200 tamtejszych Żydów znalazło tragiczną śmierć na statkach, na które zostali załadowani przez Greków i zatopieni na morzu. Juda Machabeusz pomścił tę tragedię zdobywając port i niszcząc wszystkie statki greckie. Pod panowaniem rzymskim Żydzi mogli znów powrócić do Jafy, którą nazywano wtedy Flavia Joppe. W 636 roku wojska muzułmańskie zdobyły port  i zmieniły jego nazwę na Jafa. W 1099 roku wpłynęły doń pierwsze statki krzyżowców i od tego czasu miasto często zmieniało władców: raz byli to chrześcijanie, raz muzułmanie. W 1268 roku krzyżowców wygnano z portu ostatecznie i Jafa stała się przez następne stulecia małym portem rybackim. Dopiero na początku XIX w. nastał znów rozkwit miasta i portu. Wzrósł bardzo eksport   z Jafy do Europy towarów takich, jak: bawełna czy owoce cytrusowe. W 1887 roku powstał dzisiejszy Tel Awiw, a od 1950 roku oba miasta pod podwójną nazwą Tel Awiw - Jafa otrzymały wspólną administrację.

Tel  Awiw - miasto wiosny

Tel  Awiw - Jafa

Fragment wybrzeża starej Jafy.

Widok na miasto w nocy.

W centrum miasta.

Zejście na plażę.

Stary port.

Fragment dolnej części Starego Miasta.

Centrum dolnej części Starego Miasta. 

Wejście do Muzeum Sztuki Ilana Goora.

Wejście do Kościoła św. Piotra.

Bulwar nadmorski 

Bulwar nadmorski 

Widok na dzielnicę portową

Ulubione miejsce odpoczynku .

Promenada obok plaży.

Przedmieścia Tel Awiwu.

W wąskim pasie  równiny przybrzeżnej leży starożytny port i miasto Cezarea. Utworzono tutaj Park Narodowy Cezarei. Kupcy feniccy założyli w IV w. p.n.e. osadę portową Migdal Szarszan. W 63 r. p.n.e. dostała się ona w ręce Rzymian. Dokładnie 30 lat potem Oktawian, późniejszy cesarz August, przekazał miasto Herodowi, który ku czci swego sprzymierzeńca, nazwał je Cezarea Maritima, i polecił, wraz z solidnym wsparciem finansowym, rozbudować ją do rangi wspaniałej metropolii. Port powstał w szczególnie trudnych warunkach. Żydowski historyk Józef Flawiusz donosi, że nawet przy lekkim wietrze zachodnim powstawały wysokie fale. Jednakże król Herod, nakładem dużych kosztów i swoją ambitną przedsiębiorczością, przezwyciężył żywioł i zbudował port większy niż w Pireusie, a w  jego zatokach dalsze głębokie przystanie. Przylegające do portu domy zostały wzniesione z białego kamienia i prezentowały się wspaniale. Także ulice wybudowano profesjonalnie, w równych odległościach od siebie. Na wzgórzu, naprzeciw wjazdu do portu, zbudowano pałac cezara Augusta, zdumiewający pięknem i rozmiarami. Znajdował się w nim ogromny posąg Cezara. Herod poświęcił 12 lat  (między 22 a 10 r. p.n.e.) na budowę miasta i portu. W 6 r. n.e. Cezareę awansowano do rangi stolicy prowincji rzymskiej Judei, a w latach 26 - 36 n.e. w pałacu Heroda rezydował Poncjusz Piłat jako prokurator rzymski. Także w Cezarei apostoł Piotr ochrzcił Korneliusza - setnika z kohorty, zwanej Italską. Herod Agryppa, wnuk Heroda Wielkiego, za karę, za zgładzenie strażników św. Piotra w Cezarei, ''wyzionął ducha, stoczony przez robactwo''. Św. Paweł przebywał też przez pewien czas w więzieniu w Cezarei, zanim przewieziono go na proces do Rzymu. W 63 roku doszło do dużych zamieszek. Żydzi i Grecy, dążąc na równi do przejęcia władzy administracyjnej w mieście, doprowadzili niemal do wybuchu wojny domowej. Jednak mieszkańcy Cezarei wymordowali ludność Żydowską, w ciągu jednej godziny wyrżnięto ich ponad 20 tysięcy . Opisał to Józef Flawiusz. W całej Cezarei nie ostał się ani jeden Żyd. Ponieważ Rzymianie stali po stronie Greków, trzy lata później doszło do pierwszego powstania Żydów przeciw rzymskim władzom okupacyjnym. Oddany Rzymianom Herod Agryppa II został zmuszony, razem ze swoją siostrą Berenike, uciekać z Tyberiady do Cezarei. Wespazjan, wódz rzymskiej armii, przeniósł tam swoją kwaterę główną i stamtąd podejmował wypady do Galilei. W 69 roku obwołano go  w tej metropolii cesarzem. Od tego czasu rozpoczął się okres kulturalnego i gospodarczego rozkwitu miasta. Kiedy Persowie w 613 roku najechali, przy poparciu Żydów , Cezareę, chrześcijańska ludność sięgała 50 tysięcy osób i wielu zostało zabitych. 26 latpóźniej miasto podbili muzułmańscy Arabowie i przemianowali na Qaisariyya. Następnymi najeźdźcami, niosącymi śmierć i zniszczenie, byli krzyżowcy. W 1101 roku przybyli pod wodzą Baldwina I, po krótkim oblężeniu wkroczyli do miasta i wycięli w pień wszystkich jego mieszkańców. W 1187 roku Saladyn zdobył   z powrotem miasto i polecił zburzyć mury obronne, po czym Ryszard Lwie Serce, przybywszy tu ze swoim wojskiem pięć lat później, kazał mury te odbudować. W 1220 roku Cezarea znalazła się znowu w rękach muzułmańskich. Dziewięć lat później krzyżowcy ponownie opanowali miasto i Ludwik Święty polecił ponownie wznieść potężne mury. Fragmenty murów zachowały się jeszcze do naszych czasów. W 1265 roku miasto zdobył mamelucki Bajbars I, a jego wojska złupiły  i zrównały miasto    z ziemią. Zniszczyli oni także doszczętnie port, aby uniemożliwić przyjście  z pomocą miastu flocie chrześcijańskiej.  Z biegiem lat miasto zniknęło pod piaskami. Wykopaliska rozpoczęto dopiero  w 1956 roku. Archeolodzy znaleźli bardzo wiele fragmentów dawnych budowli, które świadczą o pięknie i przepychu dawnej stolicy prowincji rzymskiej. Godny uwagi jest amfiteatr, w którym po odrestaurowaniu organizuje się spektakle i koncerty. Ponadto odkryto akwedukt o długości 20 km oraz hipodrom, który mógł pomieścić ok. 20 tysięcy osób. Znaleziono też inskrypcję potwierdzającą po raz pierwszy obecność prokuratora rzymskiego, Poncjusza Piłata. Mieszkał on w Cezarei, a podczas świąt Paschy w roku 30, wydał na śmierć Jezusa. Z czasów krzyżowców pozostały aktualne mury oraz brama miasta. Mury były chronione przez fosę                 o szerokości 10 m oraz nasyp ziemi wysokości 15 m.

Forteca krzyżowców zajmowała 14 hektarów, co obejmowało jedną szóstą część miasta z czasów rzymskich.

            Podczas wojny żydowsko - arabskiej wszyscy arabscy mieszkańcy Cezarei udali się na uchodźstwo. Park Narodowy Cezarei obejmuje rejon starożytnego portu i miasta Cezarei. Dawny port Heroda Wielkiego częściowo został zatopiony przez wody morza, jednak nadal można podziwiać jego pozostałości. W zatopionym porcie kolumnowym stworzono park podwodny,  w którym amatorzy nurkowania mogą podziwiać podwodne ''eksponaty''. Tuż obok portu znajdują się nieźle zachowane łukowate składy i rzymska świątynia. Zachowały się także fragmenty murów obronnych, akwedukt.  Rzymski teatr został odbudowany, mieści 3500 widzów i wystawiane są różne przedstawienia. Nowoczesna Cezarea, położona niedaleko starożytnej, to skupisko luksusowych hoteli nadmorskich, restauracji i pensjonatów.

Pozostałości starożytnej Cezarei odkryte w 1956 roku

Fragmenty murów, potrzaskane rzymskie kolumny i malownicze łuki.

Amfiteatr z czasów rzymskich

w którym po odrestaurowaniu organizuje się spektakle i koncerty

Wysoki akwedukt w Cezarei wspiera się na 28 arkadach.

W zamku krzyżowców w Cezarei.

Plaża z widokiem na akwedukt w Cezarei

Kąpiel w Morzu Śródziemnym w Cezarei

Woda jest ciepła i kąpiel w Morzu Śródziemnym jest rozkoszą.

Kąpiel przy temperaturze przekraczającej 30 ^o C jest cudowna.

Czas ucieka za szybko. Już trzeba wracać.

Hajfa, zwana Bramą Izraela, jest trzecim co do wielkości miastem w kraju, a ze względu na położenie, zajmuje z pewnością miejsce pierwsze. Domy wspinają się od strony morza po szerokim zboczu góry Karmel, skąd roztacza się wspaniały widok na kopułę Świątyni Bahaii na miasto, dalej na port i błękitne morze.

            Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z III wieku n.e. , a w VII wieku Arabowie muzułmańscy najechali miasto i zrównali je z ziemią. W 1099 roku obok Hajfy przeszli krzyżowcy nie czyniąc szkód, gdyż Jerozolima była dla nich ważniejsza, ale chwila spokoju nie trwała długo. Kiedy zdobyto święte miasto, Frankowie skierowali się do Hajfy i zamknęli pierścień oblężenia. Po zdobyciu miasta, komu nie udało się zbiec, został zgładzony przez chrześcijańskich rycerzy. Wraz  z Jafą i Akką Hajfa w następnych dziesięcioleciach stała się dla krzyżowców jednym  z najważniejszych portów zaopatrzeniowych. W 1187 roku Saladyn odebrał miasto, a w 1191 roku Ryszard Lwie Serce znów tam wkroczył. Zadanie miał ułatwione, bo na rozkaz Saladyna zburzono mury obronne. Ludwik Święty polecił w 1252 roku, podobnie jak w Cezarei, odbudować te mury. Niestety, 14 lat później mamelucki sułtan Bajbar odbił Hajfę z powrotem dla Saracenów. Arabowie zniszczyli wszystko wzdłuż wybrzeża, aby nie dopuścić do powrotu chrześcijan. Hajfa stała się na wiele wieków małym portem rybackim, który jednak nazywano miejscem świętym ze względu na obecność Jaskini Eliasza, do której pielgrzymowali zarówno Żydzi, chrześcijanie, jak   i muzułmanie. Port w Hajfie znacznie się rozbudował w okresie panowania osmańskiego, dzięki eksportowi zboża. Rozpoczął się także powolny rozwój miasta. Na początku XIX wieku Hajfa stała się jednym z najważniejszych portów całego Bliskiego Wschodu. W 1869 roku religijni reformatorzy z niemieckiego Towarzystwa Templerów założyli tu własną dzielnicę i tu też cesarz Wilhelm II rozpoczął swoją podróż przez Ziemię Świętą. Dzięki otwarciu połączenia kolejowego  z Damaszkiem w 1904 roku oraz napływającym do kraju rzeszom osadników syjonistycznych, Hajfa stała się miastem przyszłości. Niemieccy Żydzi otworzyli tu wyższą uczelnię techniczną, która do dziś należy do najznaczniejszych instytucji naukowych Izraela. W latach trzydziestych zmodernizowano i powiększono port, w którym ponadto znalazł zakończenie rurociąg z ropą  z Iraku. Dzisiaj Hajfa jest nadal najważniejszą metropolią portowo - przemysłową Izraela. Ponad 250 tysięcy mieszkańców żyje w tym zielonym i sympatycznym wielkim mieście na zboczach Góry Karmel. W centrum ogrodu perskiego znajduje się śnieżnobiała i zwieńczona złotą kopułą Świątynia Bahai, górująca ponad miastem, znak rozpoznawczy Hajfy. Wielu wybitnych, pojawiających się na przestrzeni dziejów, założycieli różnych religii, uchodzi w oczach bahaistów za proroków: Mojżesz, Budda, Jezus, Zaratustra ( perski prorok), Mahomet. Założyciel zaś tego wyznania, Mirza Hussein Ali, nazwany  został Baha’ullah, co oznacza ''sława Boga''. Baha’ullah musiał z powodu swoich nauk religijnych uciekać z Persji i był więziony przez Turków osmańskich  w cytadeli Akki przez prawie 40 lat. Ostatnie lata życia spędził w domu pod Akką, gdzie zmarł  w 1892 roku i gdzie go pochowano. Religia bahaistyczna zaadoptowała wiele cytatów z Biblii  i Koranu, propaguje jedność Boga i jego proroków. Dąży w myśl swoich zasad do przyjaźni i zgody między ludźmi.  Środek świątyni zajmuje mauzoleum Mirzy Alego Muhammada, nazwana ''al Bab'', czyli ''Brama''. Ten męczennik religijny zapowiadał rychłe przyjście Baha’ullaha i został z tego powodu stracony w Persji w 1850 roku. W 1909 roku jego ziemskie szczątki przybyły do Hajfy. Dzisiejsza duża wspólnota bahaistyczna w Iranie jest przez władze państwowe prześladowana  w najbardziej brutalny sposób. Świątynia wzniesiona w latach 1948 - 1953 przez syna i następcę Baha’ullaha, łączy harmonijnie europejskie i orientalne formy stylistyczne. Nie oszczędzano na niczym. Ściany wyłożono włoskimi marmurami. 12 tysięcy dachówek pozłocono na gorąco w Holandii, a wspaniałe kolumny wykonano z różowego granitu. Niedaleko tego sanktuarium znajduje się archiwum bahaistyczne oraz zwieńczony kopułą Dom Sprawiedliwości, w którym obraduje najwyższe gremium przewodników religijnych.

Hajfa to gwarne miasto portowe, w którym Żydzi i Arabowie żyją we względnej harmonii.

Współczesna Hajfa jest trzecim co do wielkości miastem Izraela.

Najbardziej charakterystyczną budowlą jest sanktuarium bahaitów, zwieńczone

efektowną kopułą i otoczone przepięknym ogrodem.

Świątynia Bahai.

Targ owocowy w Hajfie

Jeden ze sprzedawców na targu.

Góra Karmel - tu ulokowały się luksusowe hotele i restauracje.

Kolejka linowa na szczyt góry Karmel.

Tyberiada leży na zachodnim wybrzeżu Jeziora Genezaret. Zbudował to miasto Herod Antypas w roku 20 n.e. i nazwał go na cześć Tyberiusza Cezara. Ponieważ została zbudowana na dawnym cmentarzysku oraz na wzór miast pogańskich, została ogłoszona przez Sanhedryn miastem ''nieczystym'', stąd też żaden Żyd nie mógł przebywać w Tyberiadzie, nawet przejściowo. Kiedy Herod przeniósł swą rezydencję do nowej Tyberiady, musiał się bardzo natrudzić, aby sprowadzić do niej mieszkańców. Józef Flawiusz tak to opisuje: ''Ludność składała się z różnych przybyszów, wśród których znaczną liczbę stanowili Galilejczycy oraz ludzie, których siłą ściągnięto     z podległych Herodowi terenów i zmuszono do osiedlenia się, niektórzy z nich byli urzędnikami. Pozwolono także tu zamieszkać biedocie zebranej z różnych stron kraju. Około 32 roku Antypas rozszedł się z żoną, aby poślubić swoją szwagierkę, Herodiadę. Cały kraj był oburzony, a Jan Chrzciciel publicznie nie szczędził słów krytyki. Antypas polecił go uwięzić. Herodiada domagała się śmierci Jana, ale jej mąż nie odważył się wykonać tego wyroku na człowieku, którego sława rozeszła się po całym kraju i który stanowił niezaprzeczalny autorytet moralny. Jednak pewnego dnia Salome, córka Herodiady, tańcem przed władcą i jego dworem, tak zauroczyła Antypasa, że obiecał spełnić każde życzenie. Dziewczyna spytała matkę o radę, a Herodiada widząc okazję do zemsty poleciła córce, aby poprosiła Antypasao głowę Jana na srebrnym talerzu. Władca nie mógł już wycofać się z pochopnie danego przyrzeczenia i na rozkaz Heroda Jan Chrzciciel został ścięty. Król Nabatejczyków, Aretas, ojciec odrzuconej pierwszej żony Heroda, nie był skłonny pogodzić się z doznaną zniewagą i na czele swoich wojsk ruszył do Tyberiady. To, że Antypas nie został zgładzony przez swego byłego teścia, zawdzięczał tylko pomocy Rzymian. Parę lat potem Kaligula skazał krnąbrnego Heroda Antypasa wraz z żoną na wygnanie do Galii. Tyberiadę dostał jego szwagier Herod Agrypa I, a po nim syn jego Agrypa II.

W II w. przybył tu rabin Szymon Bar Yochi szukając ukojenia bólów reumatycznych w tamtejszych gorących źródłach. Kiedy kuracja rzeczywiście się udała, rabin ogłosił, że miasto jest już oczyszczone i że od tego momentu stoi otworem również  dla ortodoksyjnych Żydów. Wkrótce potem do Tyberiady przeniósł Sanhedryn, wysoka rada żydowska, po czym utworzyła tu swoje podwoje szkoła Prawa. W tym czasie powstała Miszna, zbiór praw, a sto lat później Gemara, będąca jej komentarzem. Oba te zbiory utworzyły razem Talmud.

W IV wieku wzniesiono w Tyberiadzie pierwsze kościoły i stała się siedzibą biskupa. W 636 roku przybyli Arabowie i zajęli bez walki to duchowe i religijne centrum Judaizmu. W latach 749 i 1033 silne trzęsienia ziemi zniszczyły miasto prawie całkowicie, mimo to za każdym razem odbudowywano je z ruin. W czasie wypraw krzyżowych Tyberiada zmieniała wielokrotnie władców: Franków na Arabów i odwrotnie. W XVI w. osiedlili się tu Żydzi z Portugalii i Hiszpanii, a 200 lat później przybyła tu duża grupa imigrantów z Europy wschodniej. Ibrahim Pasza, wicekról Egiptu, upodobał sobie w XIX wieku tamtejsze gorące źródła i rozbudował Tyberiadę do rangi luksusowego uzdrowiska. Dzisiejsza Tyberiada liczy 40 tysięcy mieszkańców i nadal jest uzdrowiskiem i celem masowej turystyki. Wykopaliska pozwoliły odsłonić łaźnię bizantyjską, ulicę z kolumnadą oraz bazylikę rzymską. Badania w 1973 r. skupiły się na zachodniej bramie miejskiej oraz budynkach mieszkalnych w jej pobliżu. Bramy miejskiej strzegły dwie potężne wieże.

Widok z samolotu  na Tyberiadę.

Nadbrzeżna dzielnica Tyberiady.

Widok na Tyberiadę od strony jeziora.

Dzielnica nad brzegiem jeziora..

Synagoga w Tyberiadzie

Fragment Starego Miasta.

Fragment Starego Miasta.

Okolice Tyberiady nad Jeziorem Galilejskim.

Widok na przybrzeżne dzielnice Tyberiady.

W pobliżu Jeziora Galilejskiego.

Hotel Mercure Tiberias w Tyberiadzie.

Galei Kinnereth Hotel w Tyberiadzie

Kościół Innego Cudu.

Kościół Cudu Rozmnażania.

Wnętrze Kościoła Cudu Rozmnażania.

Mozaika w Kościele Cudu Rozmnażania

Kościół św. Piotra.

Wnętrze kościoła św. Piotra.